Architektura islamska

Architektura islamska

Pierwsze budowle były bardzo skromne, jako że powstawały z przekształcenia świątyń chrześcijańskich. Potem wznoszono meczety, oparte w znacznej mierze na wzorach chrześcijańskich i grecko-rzymskich. Szybko jednak Arabowie wypracowali własne, oryginalne style, zwłaszcza w krajach Maghrebu. gdzie starsze cywilizacje nie pozostawiły po sobie tylu monumentalnych budowli, co w Egipcie, Syrii, Palestynie i w Persji.

Różnice w architekturze między Wschodem a Zachodem i niezwykłe bogactwo wzorów w świecie islamskim są zresztą jasne nawet dla zupełnego laika. Na przykład kanciaste, surowe budowle w Maroku w niczym prawie nie przypominają pysznie zdobionych meczetów osmańskiej Turcji, z wielkimi kopułami i strzelistymi minaretami, od których z kolei wyraźnie różnią się cebulowate kopuły w Iraku i dalej na wschodzie, gdzie silnie zaznaczyły się wpływy kultury perskiej.

Meczet ma zazwyczaj stałą formę architektoniczną, na którą składają się: otoczony arkadami dziedziniec ze studnią do ablucji, z jednym lub kilkoma zadaszonymi pomieszczeniami (liwan), sala modlitw nakryta kopułą i zaopatrzona w sklepioną niszę w murze – mihrab, wskazującą położenie Mekki (kibla), w stronę której muzułmanie zwracają się podczas modlitwy. Obok, na podwyższeniu z wąskimi schodkami, stoi bogato niekiedy zdobiony pulpit (minbar), skąd imam wygłoszą kazania (chutba).

Minaret (od menara – latarnia morska) zazwyczaj składa się z kwadratowej podstawy przechodzącej w bardziej smukłą, owalną bądź sześciokątną wieżę. Wewnątrz znajdują się zwykle schody, po których muezzin wspina się na szczyt, by wezwać wiernych na modlitwę (odkąd wprowadzono mikrofony wszystko jest znacznie prostsze).

W krajach Maghrebu i Hiszpanii minarety są od podstawy aż po wierzchołek kwadratowe w przekroju i jest to najbardziej charakterystyczna cecha andaluzyjskiej (muzułmańską Hiszpanię zwano Al Andalus) sztuki sakralnej. Uderzające są, nawiasem mówiąc, podobieństwa między tymi minaretami a dzwonnicami wielu hiszpańskich kościołów.

Meczety w krajach Maghrebu i Hiszpanii z zewnątrz wyglądają zwykle dość surowo; wnętrza (dotyczy to także wielu innych budowli publicznych) zdobione są natomiast kunsztownymi motywami geometrycznymi. Ponieważ islam zabrania przedstawiania w sztuce żywych stworzeń, artyści muzułmańscy przetwarzali formy wyobrażające winną latorośl, palmy i inne rośliny oraz wypracowali wyrafinowaną, ozdobną kaligrafię. Znaczna część napisów to wariacje na temat rozmaitych wersów z Koranu. Integralną częścią dekoracji każdego meczetu jest pojawiająca się w niezliczonych odmianach formuła la ilaha illa ‚llah (nie ma Boga prócz Allaha), która łączy w sobie prawdę religijną z uwielbieniem Boga poprzez sztukę.

W krajach Maghrebu i muzułmańskiej Hiszpanii ta forma artystyczna szczególnie rozwinęła się w delikatnych stiukach i płaskich reliefach w kamieniu, głównie wewnątrz budynków. Sufity niektórych liwanów są wyjątkowo piękne i kunsztownie wykonane – rzeźbione w drewnie i dekorowane motywami geometrycznymi.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *