DOKUMENTY
Paszport
Najważniejszym dokumentem w podróży jest, bez wątpienia, paszport, który powinien zachować ważność jeszcze parę miesięcy po zakończeniu wycieczki zagranicznej. Warto więc wcześniej sprawdzić, kiedy upływa okres jego ważności, a w razie potrzeby, przedłużyć go dostatecznie wcześnie przed wyjazdem, by oszczędzić sobie nerwowych zabiegów w ostatniej chwili lub nawet niepotrzebnego oczekiwania. Najlepiej tego typu formalności załatwiać poza sezonem, w tym okresie bowiem biura paszportowe są zatłoczone, czas oczekiwania na paszport przekracza dwa tygodnie, a nawet miesiąc. Poza tym pośpiech, a co za tym idzie zdenerwowanie nie umilają tej nudnej procedury i przyczynić się mogą do jakiś zaniedbań w wypełnieniu formularza paszportowego. Nawet zapomnienie o takim drobiazgu jak opłata skarbowa może sprawić, że długie oczekiwanie w „stumilowej” kolejce okaże się stratą czasu i trzeba będzie całą operację powtórzyć następnego dnia.
Aby otrzymać paszport uprawniający do wielokrotnego przekroczenia granicy, należy złożyć w biurze paszportowym kwestionariusz ze znaczkiem skarbowym za 1,5 zł., trzy zdjęcia paszportowe, dowód osobisty z wpisanym numerem ewidencyjnym (pesel) oraz poprzedni paszport (gdy stracił ważność). Na konto, którego numer można uzyskać w biurze paszportowym, należy wpłacić 50 zł. Osoby uprawnione do ulg, tzn. emeryci, renciści, inwalidzi i ich współmałżonkowie, kombatanci, dzieci do lat 16, młodzież ucząca się w szkołach dziennych i na studiach stacjonarnych, płacą 25 zł., ale konieczne jest okazanie ważnej legitymacji uprawniającej do zniżki. Osoba do 16 roku życia, ubiegająca się o paszport, musi mieć wyrobiony pesel w biurze dowodów osobistych urzędu miejskiego oraz być wpisana do dowodów osobistych obojga rodziców. Wymagane jest stawienie się rodziców w biurze paszportowym i okazanie dowodów osobistych z odpowiednim wpisem. By potwierdzić dane osoby niepełnoletniej zawarte w kwestionariuszu paszportowym, należy również przedstawić skrócony odpis aktu urodzenia lub tymczasowy dowód osobisty.
W wyjątkowych przypadkach – w razie choroby lub pogrzebu członka rodziny albo konieczności natychmiastowego leczenia osoby ciężko chorej – możliwe jest otrzymanie nowego paszportu lub dokonanie zmiany w starym paszporcie w terminie do 3 dni.
Wolne od opłaty paszportowej są paszporty wydane w związku z jednokrotnym wyjazdem za granicę, gdy następuje on w celu długotrwałego leczenia lub poddania się operacji przez osobę korzystającą z pomocy społecznej lub przebywającą w domach pomocy społecznej (zakładach opiekuńczych).
Paszport wielokrotny jest ważny 10 lat. Zwykle okres oczekiwania na jego otrzymanie jest nie dłuższy niż dwa tygodnie. W nowych paszportach z orłem w koronie informacje o posiadaczu paszportu są podane na ostatniej foliowanej stronie. Paszport należy podpisać (miejsce na podpis znajduje się na przedostatniej stronie), a także wpisać ołówkiem dane osoby lub nazwę instytucji, którą należy powiadomić w razie wypadku.
Chcąc uzyskać paszport uprawniający do jednokrotnego przekroczenia granicy, należy dokonać tych samych formalności co w przypadku paszportu wielokrotnego, lecz opłata wynosi tylko 25 zł.
Bezpiecznie przed wyjazdem skserować te strony paszportu, na których znajdują się fotografia i dane stwierdzające tożsamość. Szczególnie ważny jest numer paszportu. Jedną kopię trzeba przechowywać w bezpiecznym miejscu, oczywiście nie tam gdzie trzyma się swój paszport, lecz na przykład w plecaku towarzysza podróży, a drugą pozostawić w domu. Jeszcze lepiej byłoby mieć przy sobie kserokopie wszystkich stron paszportu wraz z pieczęciami wizowymi. Jeden komplet przechowywać w innym miejscu niż dokumenty, a drugi taki zestaw zostawić pod opieką rodziny lub przyjaciela. Takie środki ostrożności mogą pomóc w stwierdzeniu obywatelstwa i ułatwić wydanie paszportu zastępczego. Pracownicy konsulatów radzą także, by zabrać w podróż również kopię aktu urodzenia. Utrata paszportu jest przyczyną wielu kłopotów. Załatwienie formalności może trwać tygodnie, a paszport zastępczy często ma krótki okres ważności. W dodatku wszystkie wbite do paszportu wizy traci się bezpowrotnie.
Utratę paszportu należy bezzwłocznie zgłosić na policji, by uzyskać odpowiednie zaświadczenie. Następnie trzeba udać się do polskiej ambasady lub konsulatu.
By otrzymać duplikat należy podać wszystkie informacje zawarte w dokumentach, których kserokopie się posiada, a także udowodnić swoją tożsamość i obywatelstwo. Niektóre konsulaty wydają nowe paszporty w ciągu dwóch dni w przypadku przedłożenia wiarygodnych dowodów obywatelstwa. W nagłych wypadkach można prosić o dokumenty tymczasowe, które umożliwiają powrót do kraju.
Jeśli w kraju pobytu nie ma polskiej placówki dyplomatycznej, należy udać się do urzędu imigracyjnego, by uzyskać dokument pozwalający na wyjazd do państwa, w którym jest polska ambasada lub konsulat. Na takim dokumencie musi być wiza kraju, do którego się wyjeżdża. Innym wyjściem jest zgłoszenie się do ambasady państwa, w którym znajduje się polska placówka dyplomatyczna i otrzymanie dokumentów zastępczych za pośrednictwem poczty po wcześniejszym wysłaniu zaświadczenia z policji oraz oświadczenia o utracie paszportu.
Nowy paszport kosztuje 100 zł., ale w przypadku kolejnej jego straty płaci się 150 zł.