Historia Tunezji

Nadejście islamu

Nikt nie mógł przewidzieć, że waśnie plemienne i nowa religia, jaka w początkach VII w. narodziła się na dalekim Półwyspie Arabskim, całkowicie zmienią oblicze Afryki Północnej. W 640 r. zielony sztandar Proroka powiewał już nad wszystkimi miastami Egiptu, a wkrótce muzułmanie opanowali również Try polis.

Właściwy podbój Afryki Północnej rozpoczął jednak dopiero w 669 r. Okba ibn Nafi, który w ciągu trzech lat opanował całe wybrzeże i założył pierwsze wielkie muzułmańskie miasto na terenie Maghrebu – Kairuan (dzisiejsza Tunezja), na czele arabskiej kawalerii i piechoty zislamizowanych libijskich Berberów przeszedł przez Atlas i prawdopodobnie dotarł aż do Atlantyku. W 681 r. wyruszył na kolejną wyprawę wojenną, głównie do Maroka. W dwa lata później uległ połączonym armiom Berberów i Bizantyjczyków dowodzonym przez berberyjskiego wodza Kosailę, który zajął Kairuan, a siły muzułmańskie zmusił do odwrotu do Libii. Dni Bizantyjczyków były jednak policzone i w 698 r. Arabowie ostatecznie wyparli ich z Afryki Północnej. Opór stawiali natomiast w dalszym ciągu Berberowie, na czele których stała legendarna księżniczka Al-Kahina.

Pod dowództwem Musy ibn Nusajra armia arabska wkroczyła do Maroka i opanowała je stosując odmienną niż dotąd taktykę zawierania sojuszy z nawróconymi na islam Berberami. W 710 r. Musa uznał, że sytuacja w Maroku znormalizowała się i skierował wzrok na Hiszpanię. Wraz z gubernatorem Tangeru Tarikiem ibu Zijad (to od jego nazwiska pochodzi nazwa „Gibraltar”, po arabsku Dżebel Tarik, czyli Góra Tarika) wyruszył na podbój chrześcijańskiej Europy, w 732 r. docierając aż do Poitiers we Francji.

Islam zwyciężył w Afryce Północnej jako religia, nie znaczy to jednak, że Arabom udało się zapanować nad Berberami. W 740 roku w Maroku wybuchło powszechne powstanie przeciwko tyranii okupanta, zainspirowane muzułmańską herezją – charydżytyzmem, i uwieńczone rozbiciem armii omajjadzkiej na zachód od Kairuanu.

Kiedy po obaleniu Omajjadów damasceńskich na czele Arabów stanęli kalifowie abbasydzcy z Bagdadu, świat islamu podzielił się na część zachodnią (Północną Afrykę i Hiszpanię) i wschodnią, zaś w samej Afryce Północnej powstały ostatecznie trzy duże królestwa islamskie: idrysydzkie w Fezie, rostemidzkie w Tahercie i aghlabidzkie w Kairuanie.

Pierwsze stworzył popierany przez Berberów Idris Mulaj, szarif (potomek Proroka, syn jego córki Fatimy), który zbiegł przed abbasydzkimi prześladowcami do północnego Maroka. Wraz z synem Idrisem II założył tu Fez (dzisiejszy Fez el-Bali), w którym krzyżowały się wpływy kultury Andaluzji i Kairuanu.

Aghlabidzi od 800 r. z polecenia kalifa bagdadzkiego propagowali w Maghrebie – nie bez powodzenia – islam sunnicki (ortodoksyjny), a ich dynastia, założona przez Ibrahima ibn al-Aghlaba, przetrwała do roku 909. W tym czasie wzniesiono Wielki Meczet w Kairuanie (stolicy królestwa) oraz ribaty (zamki-klasztory) w Susie i Mahdiji.

Szyiccy Fatymidzi zdołali natomiast uzyskać poparcie jedynie Berberów z Małej Kabylii w północnej Algierii. Prowadzeni przez aspirującego do godności kalifa Obaida Allaha, Berberzy pobili Aghlabidów i zajęli Kairuan. Nową stolicę, Mahdiję, Fatymidzi zbudowali nad morzem, na niewielkim, łatwym do obrony cyplu. Obaid Allah Sa’id zainteresował się z kolei Egiptem. Po kilku nieudanych wyprawach, jego następca, iman Abu Tamim Ma’ad al-Mu’izz pokonał w końcu Egipcjan i w 969 r. założył Kair.

Fatymidzi opuścili podległe sobie terytorium, zwane Ifrikijją (z grubsza w granicach dzisiejszej Tunezji oraz częściowo Algierii i Libii) i przenieśli się do nowo założonej stolicy imperium fatymidzkiego – Kairu w Egipcie. Zarząd nad Ifrikijją przekazali berberyjskim Zirydom, którzy dali początek nowej dynastii tunezyjskiej – Zirydów. Ci, podobnie jak ich zachodni sąsiedzi, Hammadydzi, ulegli z czasem naciskom ortodoksów religijnych i oficjalnie przeszli z powrotem na sunnityzm, występując w ten sposób otwarcie przeciwko kairskim Fatymidom. W odpowiedzi Fatymidzi nakłonili do wyprawy na Maghreb plemiona Banu Hilal i Beni Solajm, które w przeciągu stulecia doprowadziły stopniowo Afrykę Północną do ruiny. Zirydzi utrzymywali się w kilku miastach nad morzem, natomiast Hammadydzi wycofali się do nadmorskiej Bedży. W XII w. wschodnie wybrzeże Tunezji zajęli Normanowie z Sycylii, kładąc w 1148 r. kres rządom dynastii Zirydów. Powstania przeciw Normanom poparła dynastia Berberska Almohadów z Maroka, która po pokonaniu najeźdźców włączyła Ifrikijję w granice swego królestwa. Nie zakończyło to jednak wojen i grabieży – wybuchły bunty Banu Hilal, a gubernator prowincji – Abu Zakarija Jahija ogłosił niezależność Ifrikijji dając początek dynastii Hafsydów. Rządy tej dynastii przyniosły stabilizację wewnętrzną, rozkwit gospodarki i miast, m. in. Tunisu, oraz sztuki. Od połowy XIV w. zaczął się jej upadek spowodowany najazdami władców Maroka, Merynidów. Państwo Hafsydów rozpadło się na kilka księstw. Wiek XV był znów czasem pomyślności dla dynastii Hafsydów, którzy ponownie objęli swą władzą całą PółnocnąAfrykę, ale spory o tron osłabiły państwo i doprowadziły do jego upadku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *